Ośrodek zamknięty… to źle brzmi ale dobrze działa

Wyrażenie „ośrodek zamknięty” przywodzić może na myśl odział więzienia, sugerując opresję czy ograniczenie wolności. Pacjenci zmagający się z uzależnieniem na początku terapii często zastrzegają w rozmowach w gabinecie: „na pewno nie dam się zamknąć w ośrodku”.

Mimo że określenie „zamknięta grupa terapeutyczna” może budzić obawy i wątpliwości, w rzeczywistości nie chodzi o fizyczne odizolowanie pacjentów w budynku ośrodka, lecz o stworzenie bezpiecznej, stabilnej przestrzeni sprzyjającej terapii. Tego rodzaju grupy wykorzystywane są m.in. w poradniach, oddziałach dziennych czy w ramach terapii ambulatoryjnej, gdzie stały skład uczestników ułatwia pracę nad sobą i budowanie zaufania.

Osoby biorące udział w terapii, wspólnie z prowadzącymi, ustalają regularny rytm spotkań – na przykład raz w tygodniu, o stałej porze i w określonym miejscu. Grupa pracuje przez wcześniej wyznaczony okres, koncentrując się na konkretnym obszarze problemowym. Choć uczestnik może w każdej chwili zrezygnować, skład osobowy nie jest otwarty – w trakcie trwania programu nie dołącza już nikt nowy.

Znany amerykański psychiatra Irvin Yalom, opisał zjawiska zachodzące w grupie tworząc listę pozytywnych czynników w procesie grupowym. Są to:

• Uniwersalność – oznacza uświadomienie sobie, że w naszych doświadczeniach, trudach czy niedoskonałościach nie jesteśmy sami. Obecność innych osób z podobnymi przeżyciami pozwala poczuć ulgę i lepiej zrozumieć własne problemy.
  
  
• Wzbudzanie nadziei – ma istotne znaczenie, gdy przeżywamy trudne sytuacje w życiu, a są to nieprzyjemne emocje lub inne doświadczenia, które w danym momencie są dla nas psychologicznym wyzwaniem. Nadzieja to wzmocnienie pozytywnych oczekiwań oraz korygowanie negatywnych wyobrażeń na temat przyszłości, które pozwalają na wytrwanie na drodze pozytywnej zmiany jak również rozwoju.
  
  
• Spójność grupy – powstaje, gdy w relacjach między uczestnikami pojawia się akceptacja, wzajemne wsparcie i zrozumienie. Taki klimat ułatwia budowanie bliższych więzi oraz sprzyja otwartej i konstruktywnej komunikacji w grupie.
  
  
• Naśladowanie – obserwując zachowania innych i poznając ich doświadczenia, możemy uczyć się nowych zachowań i sposobów funkcjonowania – emocjonalnego czy interpersonalnego.
  
  
• Altruizm – w kontekście grupy terapeutycznej oznacza odczuwanie satysfakcji i wartości poprzez pomaganie innym. Dając wsparcie, uczestnik jednocześnie zyskuje poczucie sensu i znaczenia, co może podnosić jego własną samoocenę. Ponadto altruizm chwilowo odciąga uwagę od własnych trudności i problemów.
  
  
• Interpersonalne uczenie się i rozwój umiejętności społecznych – możliwe jest dzięki obserwowaniu siebie w relacjach z innymi ludźmi oraz informacjom zwrotnym udzielanym od innych członków grupy.
  
  
• Katharsis – oznacza oczyszczające doświadczenie związane z wyrażeniem emocji w obecności innych osób i uzyskaniem z ich strony akceptacji wobec naszych przeżyć.
  
  
• Udzielanie informacji – związane jest z wzajemną wymianą informacji przydatnych do poradzenia sobie z różnego rodzaju trudnymi wyzwaniami, z którymi zmagają się osoby obecne w grupie. Może ono polegać na udzielaniu rad, przekazywaniu wiedzy czy doświadczenia. Najlepsze efekty przynosi, jeśli osoba, która je otrzymuje uprzednio o nie poprosi (informacje nie są udzielane osobom, które ich nie chcą lub w danym momencie nie potrzebują, a zamiast tego szukając np. emocjonalnego wsparcia).
  
  
• Czynniki egzystencjalne – dotyczą konfrontacji z podstawowymi wyzwaniami życia, takimi jak samotność, śmierć, wolność czy poszukiwanie sensu. Praca w grupie pozwala uczestnikom odważniej stawiać czoła ograniczeniom, lepiej rozumieć siebie i brać odpowiedzialność za swoje decyzje oraz działania w codziennym życiu.
  
  
• Korektywne odtwarzanie pierwotnej grupy rodzinnej – to zjawisko można zaobserwować przede wszystkim w grupach psychoterapeutycznych. Jest ono związane z założeniem, że wszyscy wynieśliśmy z domu rodzinnego różne doświadczenia oraz wzorce relacji, które następnie mogą być modyfikowane jak również rozwijane przez doświadczenie relacji z grupą inną, niż rodzina, z której pochodzimy.

W Pracowni Psychoterapii Kryzysu tworzymy grupy terapeutyczne oparte na powyższych założeniach jednak uczestnicy turnusu mieszkają razem przez cały okres pracy grupy, czyli przez cztery tygodnie. Tego rodzaju program realizowany jest w zamkniętym ośrodku leczenia uzależnień alkoholowych. Istnieje możliwość rezygnacji z udziału w grupie, jednak nie ma możliwości dołączenia do grupy zamkniętej w trakcie jej trwania. Daje to duży komfort i intymność pracy grupowej pozwalające na większy poziom otwartości i zaangażowania w pracę, a także stwarza większą szansę na uruchomienie procesów samopomocowych w grupie, procesów autodiagnozy, a może także autopsychoterapii.

Pracownia Psychoterapii Kryzysu to ośrodek dla osób uzależnionych, w którym pacjenci mogą pracować w atmosferze bezpieczeństwa i zrozumienia. Często trudno zmierzyć się z prawdą o własnych problemach – wielu boi się przyznać przed sobą, jak dużym wyzwaniem będzie zmiana. W naszej placówce tworzymy środowisko sprzyjające samorozwojowi, a zamknięta grupa terapeutyczna pomaga w pełni zaangażować się w proces leczenia. Nie chodzi o ukrywanie uzależnienia przed światem, lecz o zachęcenie pacjentów do rozsądnej otwartości w gronie bliskich – rodziny, przyjaciół czy znajomych.

Uważamy jednak, że w programie krótkoterminowym należy skorzystać z wszelkich możliwości i usunąć, w miarę możliwości, wszelkie przeciwności, nie ma bowiem czasu na długotrwała adaptację pacjenta do grupy, której skład się ciągle zmienia.